Ο Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων κ. ΙΩΑΝΝΗΣ Β. ΤΣΑΓΚΑΣ έστειλε στους Εκπαιδευτικούς, μέσω της διεύθυνσης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Α΄ Αθήνας, ευχές για τα Χριστούγεννα καθώς και ένα άρθρο με τίτλο: Η «Παιδαγωγική» της αγάπης του Θεού.
Αγαπητές και Αγαπητοί Συνάδελφοι.
Με την ευκαιρία των εορτών των Χριστουγέννων και του Νέου Έτους, εύχομαι από καρδίας, Καλά Χριστούγεννα, ευτυχισμένο και δημιουργικό το Νέο Έτος 2014, γεμάτο υγεία, ειρήνη, χαρά, ελπίδα, και πάνω απ΄ όλα αγάπη προς όλους στις δύσκολες αυτές μέρες που περνάμε όλοι μας.
Θεολογικά με την Ενανθρώπηση και τη γέννησή Του ο Θεάνθρωπος πέρα από το ότι πραγματοποιεί το σκοπό της δημιουργίας του κόσμου και του ανθρώπου φανερώνει την αγάπη Tου για τον άνθρωπο και την κτίση ολόκληρη. «ούτως ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν...» (Ιω.γ΄16).
Η άσκηση δε του παιδαγωγικού και διδακτικού έργου στο σχολείο μας και ειδικότερα, η χρηστή διαχείριση των εφήβων μαθητών μας συναρτάται με την παιδαγωγική αγάπη, την καλοσύνη και την αμοιβαία εκτίμηση και εμπιστοσύνη που επιβάλλεται να είναι διάχυτη στη διαδικασία της διδασκαλίας του Μαθήματός μας και στη σχολική ζωή εν γένει... «Ουδέν γαρ ίδιον προς διδασκαλίαν επαγωγόν, ως το φιλείν και φιλείσθαι» (Ιω. Χρυσόστομος)
Συνοδευτικά σας επισυνάπτω κείμενο με θέμα «Η Παιδαγωγική της αγάπης του Θεού». Αξιοποιείστε το περιεχόμενο του κατά τη δική σας θέληση και κρίση.
Ο Σχολικός Σύμβουλος ΚΛ. ΠΕ01
ΙΩΑΝΝΗΣ Β. ΤΣΑΓΚΑΣ
Η «ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ» ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
1. Η έννοια της αγάπης
Η έννοια της αγάπης είναι συνδεδεμένη μ΄ ένα συναίσθημα έντονης στοργής, φιλίας,
συμπάθειας και προσωπικής αφοσίωσης.[1]Στο χώρο της φιλοσοφίας η αγάπη είναι μια...
αρετή που εκπροσωπεί τη συμπόνια, τη στοργή και την ευγένεια των ανθρώπων. Η αγάπη στη χριστιανική σκέψη κατέχει τα πρωτεία μεταξύ των τριών κυριότερων αρετών της πίστης και της ελπίδας, τόσο στο θεολογικό, όσο και στο κοινωνικό- ιστορικό πλαίσιο. Έτσι η έννοια της αγάπης βρίσκεται στο κέντρο της θεολογίας, καθώς διακηρύττει ότι «Ο Θεός αγάπη εστί»[2], ενώ στο κοινωνικό-εκκλησιαστικό επίπεδο η αγάπη προς τους συνανθρώπους άρχισε να υλοποιείται με τα κοινά δείπνα των χριστιανών τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού, τις γνωστές «Αγάπες». Οι Αγάπες, ήταν κοινά συσσίτια στο ξεκίνημα του χριστιανισμού, στα οποία παρακάθονταν σε κοινή τράπεζα πλούσιοι και φτωχοί και γευμάτιζαν άδοντες και ψάλλοντες.[3] Τα είδη της αγάπης είναι: α. ρομαντική (έρωτας) β. πλατωνική-φιλία γ. οικογενειακή (μητρική-πατρική-αδελφική-αγνή-άδολη) που δηλώνει τους συγγενικούς δεσμούς και θρησκευτική-χριστιανική που αναλύουμε σ΄ αυτό το άρθρο.
Ο χριστιανισμός είναι η θρησκεία της αγάπης, της ελευθερίας και του διαλόγου. Η αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο και τον κόσμο είναι διαλεκτική, είναι μια κίνηση από τον ουρανό προς τη γη και από το εγώ προς το συ, επέμβαση θεια και θεια παιδαγωγία-προστασία, γι αυτό και κάνουμε λόγο για την «παιδαγωγική» του Θεού. Aς δούμε πως η θεολογική σκέψη ερμηνεύει ή εκλαμβάνει την αγάπη του Θεού; Είναι η αγάπη του Θεού μια συναισθηματική εκδήλωση ή ένα προσωπικό, υπαρκτικό, αυτόνομο και αυτόβουλο βίωμα των θειων προσώπων της Θεότητας;
2. Η αγάπη και η Τριαδικότητα του Θεού.
Ο Τριαδικός Θεός της Παναγίας Τριάδος περιγράφεται ως «Τρισυπόστατη Μονάδα» που στην κτίση και στην ιστορία φανερώνεται με τις ενέργειες Του. Η Αγία Τριάδα αποτελεί για τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας την αρχετυπική κοινότητα μεταξύ των προσώπων, στην οποία η αγάπη δεν είναι απλά στοιχείο, αλλά το ίδιο το αίτιο της ύπαρξης Της. Και τα τρία πρόσωπα της θεότητας συμμετέχουν στην ενανθρώπηση, την κίνηση αγάπης εκ των άνω, αλλά με ιδιάζοντα τρόπο το καθένα: ο Υιός ως ενανθρωπήσας λόγω της υιικής ιδιότητας, ο Πατήρ ως ευδοκών και το Πνεύμα το Άγιο ως συνεργούν στη πραγμάτωση της ασπόρου συλλήψεως.[4] Οι χριστιανοί αποδέχονται το Θεό ως «αγάπη», σύμφωνα με τη ρήση της Βίβλου. Στο χωρίο αυτό ταυτίζεται η αγάπη του Θεού με την ουσία Του, και όχι με κάποιο συναίσθημα, γιατί ο Θεός δεν είναι κτίσμα για να έχει συναισθήματα. Η Αγία Τριάδα είναι κοινωνία ομοουσίων προσώπων και όχι μονάδα. Είναι δε ο Θεός αγάπη επειδή κάθε πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, αγαπά προαιωνίως και ανάρχως τα άλλα δυο πρόσωπα, ενώ αγαπάται προαιωνίως από αυτά. Η αγάπη δε του Θεού προς τον κόσμο είναι απόρροια της ιδιότητας της αγάπης Του, εκείνης της αγάπης με την οποία αγαπώνται προαιωνίως τα πρόσωπα της θεότητας και γι αυτό προνοεί και δεν τον αφήνει στην τύχη ούτε τον κόσμο, ούτε τον άνθρωπο. Ο Τριαδικός Θεός δημιουργεί τον κόσμο και τον άνθρωπο από την «έκρηξη» της αγάπης του [5] και «ὅτε δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ» [6]()«Οὓτω γάρ ἠγάπησεν ὁ Θεός τόν κόσμον, ὥστε τόν υἱόν αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἒδωκεν, ἳνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν μή ἀπόληται, ἀλλ’ ἒχῃ ζωήν αἰώνιον»[7]. Ο Απόστολος Παύλος θα τονίσει. Ο Πατήρ «ὅς γε τοῦ ἰδίου υἱοῦ οὐκ ἐφείσατο, ἀλλ' ὑπὲρ ἡμῶν πάντων παρέδωκεν αὐτόν»[8]() Στην ενανθρώπιση ο Πατήρ «ηυδόκησεν» για την αποστολή του Υιού Του στον κόσμο, ο δε Υιός κατήλθε και ενηνθρώπησε και το Άγιον Πνεύμα», αφού εξαγίασε την Παρθένον έδωσε σε αυτήν και δύναμη «γεννητικήν» και ενώ μόνον ο Υιός έγινε άνθρωπος, ολόκληρη η φύση της θεότητας «εν μια των τριών υποστάσεων ηνώθη μετά της ανθρωπίνης φύσεως»[9]Η ενανθρώπιση του Λόγου του Θεού αποδεικνύει περίτρανα την τέλεια και άπειρη αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο. Ο ενανθρωπήσας Υιός του Θεού ενσάρκωσε με πληρότητα τη θεϊκή αγάπη με αποκορύφωση τη θυσία του πάνω στο σταυρό χάριν των ανθρώπων: «Μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ».[10] Η τέλεια και άμετρη αγάπη του Θεού οδήγησε τον Λόγον στην «κένωση» και στη σάρκωση «γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ»[11]. Η σχέση αυτή της αγάπης του Θεού προς τον κόσμο και τον άνθρωπο έχει χαρακτηριστικά παιδαγωγίας. Αποβλέπει στο να οδηγήσει το «φέρεσθαι κακώς» της κτιστής φύσης στη στάση και στη συμπεριφορά εκείνη που θα συμπυκνώνει ένα συστηματικό τρόπο πληρότητας αρετών, ευδαίμονος μακαριότητας, φιλελεύθερης αρχετύπων σε κλίμακα καθαρά ανθρωπολογική και παιδαγωγική. « Ο φιλάνθρωπος Θεός δια τούτο γέγονεν άνθρωπος ίνα την φύσιν των ανθρώπων προς εαυτόν συναγάγη και στάση του φέρεσθαι κακώς, προς εαυτήν, μάλλον δε καθ΄ εαυτής στασιαζουσαν τε και μεμιρισμένην’ και μηδεμίαν εχουσαν στάσιν,δια την περί έκαστον της γνώμης αστάθμητον κίνησιν»[12]. H τέλεια αγάπη του Τριαδικού Θεού φανερώνεται στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού «Τα γαρ αμφότερα(ορατό και αόρατο) εν τη συγκράσει του Θεού μεν ενανθρωπήσαντος, ανθρώπου δε θεοθέντος»[13]Η ενανθρώπιση του Λόγου είναι η κορυφαία έκφραση της αγάπης του Θεού και το επιστέγασμα της «Παιδαγωγικής» της αγάπης Του. Αυτή η θυσιαστική αγάπη του Υιού και Λόγου του Θεού εξελίσσεται στο «ιστορικό γίγνεσθαι», στο πρόσωπο του Χριστού και στη ζωή του. Η πρόσληψη της ανθρωπότητας από τον Υιό και Λόγο του Θεού πρέπει να κατανοηθεί όχι τόσο σαν μια απάντηση στη εκτροπή του ανθρώπου αλλά κυρίως και προπαντός σαν μια πράξη αγάπης, σαν μια έκφραση της ίδιας της φύσης του Θεού.[14]
Ο Ιησούς με την όλη βιωτή του και την ύπαρξη του είναι συγκεκριμένη αποκάλυψη της θεϊκής αγάπης, είναι πλέον ο άνθρωπος που πραγματοποιεί τον υιικό διάλογο με το Θεό Πατέρα και επαγγέλλεται τη μαρτυρία αυτού του παιδαγωγικού διαλόγου ενώπιον των ανθρώπων. Ο Ιησούς είναι ο Θεός που εισήλθε στη ανθρώπινη ιστορία να ζήσει ως τέλειος άνθρωπος την αγάπη του στην οποία καλεί με θέρμη και καρτερία όλους μας. Στο πρόσωπο του Χριστού ο άνθρωπος στρέφεται και αγαπά το Θεό και ο Θεός αγαπά τον άνθρωπο. Η αγάπη Του ανασταίνει «την πριν πεσούσαν εικόνα» του ανθρώπου και ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Ο αγαπών Ιησούς δεν επιβάλλεται. Προσκαλεί. Αυτοί που έρχονται σ’ Αυτόν, το κάνουν ανταποκρινόμενοι στην αγάπη Του. Ο Θεός δείχνει καλοσύνη και αγάπη σε όλους. Ο Ιησούς έκανε το καλό σε όλους χωρίς διακρίσεις. Ο Ιησούς δεν επέβλεπε σ’ αυτά που είχαν οι άλλοι, αλλά ζούσε μια ταπεινή ζωή χωρίς παράπονα. Η αγάπη του Ιησού, είναι παιδαγωγική. Γιὰ νὰ εἶναι κανεὶς καλός παιδαγωγὸς καὶ ἀληθινὸς δάσκαλος ὡς γονέας ἢ ἐκπαιδευτικὸς πρέπει νὰ ἔχει καὶ νὰ δείχνει γνήσια ἀγάπη, στοργὴ καὶ εὔνοια πρὸς τὰ παιδιά του καὶ τοὺς μαθητές του. Ὁ πλέον ενδεδειγμένος παιδαγωγικός τρόπος ἀγωγῆς εἶναι ἡ ἀγάπη. «Οὐδέν γάρ πρὀς διδασκαλίαν ἐπαγωγόν ὡς τό φιλεὶν καί φιλεῖσθαι.»[15] Η ἀγάπη τοῦ παιδαγωγοῦ είναι περισσότερο ἀναγκαία ἀπὸ τὴν ἀγάπη τῶν γονέων. «Εἰ δὲ ἔνθα φύσις ἀγάπης χρεία πολλῶ μᾶλλον ἔνθα χάρις.» [16] Στὴ πνευματικὴ σχέση χρειάζεται μεγαλύτερη ἀγάπη ἀπ’ ὅτι στὴ φυσικὴ σχέση. «Οὐδὲν γὰρ δείκνυσι τὸν τὴν ἀρχὴν ἔχοντα ὡς φιλοστοργία ἡ περὶ τοὺς ἀρχομένους.»[17]
3. Ο Χριστός παιδαγωγός της αγάπης.
Προκειμένου να αποκτήσουμε μια ιδέα για την «παιδαγωγική»[18] της αγάπης του Θεού, αρκεί να δούμε την παρουσία του Υιού του Θεού στην ιστορία. Ο Ιησούς ως ιστορικό πρόσωπο παρουσιάζεται με τα χαρακτηριστικά ενός ραβίνου –δασκάλου που παιδαγωγεί τους μαθητές σαν υιούς και μέσα από τους λόγους του και από το προσωπό Του. Ο Θεός αποκαλύπτει με το σχέδιο της θειας οικονομίας του την παιδαγωγική στρατηγική της θειας αγάπης Του. Ο Χριστός γίνεται παιδαγωγός του κόσμου και αναμορφωτής της οικουμένης με την αγάπη. Η αγάπη είναι το κέντρο και ο άξονας της διδασκαλίας του. Διδάσκει πως η αγάπη προς τον Θεό πρώτα και τον άνθρωπο είναι πρώτιστο καθήκον όλων. Παραγγέλλει σε όλους να αγαπούμε αλλήλους. Την αγάπη εφαρμόζει έμπρακτα στη ζωή του, στη δράση του, στη σταύρωση του, στη ανάσταση και την εδραίωση της εκκλησιαστικής κοινότητας του. Η διδασκαλία Του είναι το τελειότερο παιδαγωγικό σύστημα-το μέγιστο δείγμα της παιδαγωγικής αγάπης-και η χάρις και η αγάπη του Θεού είναι τελικά αυτή που φωτίζει κάθε παιδαγωγουμενο άνθρωπο και τον οδηγεί στην τελειότητα. Ανορθώνει εκείνους που έπεσαν, επαναφέρει στην Εκκλησία όσους πλανήθηκαν και ανανεώνει εκείνους τους οποίους «αμαύρωσε» το κακό και η αμαρτία. «Κύριος σοφοί τυφλούς, Κύριος ανορθοί κατεραγμένους, Κύριος αγαπά δικαίους..»
Η χριστιανική αγάπη έχει κάθετη διάσταση δηλ. αγάπη του ανθρώπου προς το Θεό και οριζόντια διάσταση αγάπη των ανθρώπων μεταξύ τους. Ο Χριστός παιδαγωγεί και διδάσκει με σαφήνεια, καθαρότητα απλότητα: «΄Εντολὴν καινὴν δίδωμι ὑμῖν ἵνα ἀγαπᾱτε ἀλλήλους, καθὼς ἠγάπησα ὑμᾱς ἵνα καὶ ὑμεῖς ἀγαπᾶτε ἀλλήλους. ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἔν ἀλλήλοις»[19] H αγάπη στο συνάνθρωπο τον πλησίον, τον ξένο αποτελεί έμπρακτη απόδειξη της αγάπης προς το Θεό. O Ιησούς στα Ευαγγέλια μας δίνει την εικόνα του παιδαγωγού της πίστης των μαθητών του που τους οδηγεί προοδευτικά στο σημείο που θα αναγνωρισθεί ως ο Μεσσίας που σημαίνει χρισμένος και που στα ελληνικά ταυτίζεται με τον όρο Χριστός.
Η διδασκαλία του σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Ματθαίο χωρίζεται σε δυο μέρη. Από τη στιγμή που ο Πέτρος ομολόγησε ότι «Συ εί ο Χριστός, ο Υιός τού Θεού τού ζώντος»[20] τροποποιεί τη συμπεριφορά του. Πρώτα επιζητεί να οδηγήσει τους μαθητές του να ταυτίσουν με το πρόσωπο του με τη βασιλεία του Θεού που ειχε αναγγείλει γι΄ αυτό: Διδάσκει ως εξουσίαν έχων, προκαλεί ερώτημα για το πρόσωπο του, ενώ προσφέρει τη διδασκαλία ανάλογα με την αποδοχή των ακροατών του.Mε την παραβολική διδασκαλία του προκαλεί επεξηγηματικές ερωτήσεις προκειμένου να τον «καταλάβουν» να εννοήσουν με ποιον τύπο δασκάλου έχουν να κάνουν[21]. Έρχεται αρωγός στους μαθητές του αντιληφθούν τη δύναμή του και τη δική τους αδυναμία, ενώ με το θαύμα των «πεντακισχιλίων» στη έρημο τους παρέχει ένα μάθημα που έπρεπε να κατανοήσουν. [22] Τους προσλαμβάνει ως συνεργάτες στο εργο του και την αποστολή του και αφού τους δίνει συγκεκριμένα προστάγματα και τους προτρέπει να εκθέσουν τα της διαχειρίσεως του έργου[23] Στη συνέχεια όταν αναγνωρίστηκε ως ο Χριστός αποκαλύπτει το πιο δύσκολο στη αποδοχή του το μυστήριο, το του Σταυρού. Η παιδεία του γίνεται όλο και πιο απαιτητική, διορθώνει τον Πέτρο, ο οποίος τόλμησε να τον σωφρονίσει[24],ενώ εξάγει συμπεράσματα για τη ομάδα των μαθητών του και όλη του η συμπεριφορά είναι μια παιδεία που προσπαθεί να εγχαράξει μαθήματα διαχρονικά. Η τριπλή ερώτηση που υποβάλει στον Πέτρο: «Φιλείς με;» έχει προεκτάσεις αγάπης και θέλει να θεραπεύσει στη καρδιά του την πληγή τις τριπλής αρνήσεως.[25]
Ο Ιησούς δεν ήταν απλά ένας δάσκαλος της αγάπης, ούτε αρκέστηκε να διδάξει απλώς αυτό που έπρεπε να κάνουν οι μαθητές του κι εμείς..Ως υπερ-Παιδαγωγός και υπερ-Καθηγητής των Καθηγητών έδωσε το πρότυπο: α. για τη φτώχεια, αφού δεν είχε που την «κεφαλήν κλίνη»[26]. β. για την αφοσίωση και πίστη στο ανακαινιστικό-παιδαγωγικό του έργο. γ. για την αδελφική αγάπη, πλένοντας ο ίδιος ο Διδάσκαλος τα πόδια των μαθητών του[27].
Ως άριστος και τέλειος Παιδαγωγός ο Χριστός προχωρεί ακόμη μακρύτερα και ταυτίζεται με τους διαπαιδαγωγούμενους, τα υποκείμενα της αγωγής παίρνοντας πάνω του τη «διόρθωση» ,το βάρος που δεν μπορούν να σηκώσουν[28] και αίρει «την αμαρτίαν του κόσμου»[29].Ο Ιησούς ολοκληρώνει το έργο της διαπαιδαγώγησης μας στην αρετή της αγάπης, της αγάπης της σταυρωμένης και χριστιανικής με τη θυσία Του. Ο Χριστός πράγματι παρέχει εαυτόν πρότυπο θυσιαστικής αγάπης, αγάπης προς πάντας ακόμη και προς την κτίση και τους εχθρούς. Το αποκορύφωμα της σταυρωμένης χριστιανικής αγάπης είναι αυτή που πρέπει να εκδηλώνεται και προς τους εχθρούς μας. Την επ-αναστατική αυτή ιδέα μόνο ο φιλάνθρωπος Θεάνθρωπος θα μπορούσε να θέσει σε πραγμάτωση –υλοποίηση. «Εγώ δε λέγω υμίν, αγαπάτε τους εχθρούς υμών»[30] Στις μέρες μας έχουμε ανάγκη από μια τέτοια μορφή αγάπης σ΄όλα τα επίπεδα και τις εκδηλώσεις της ζωής μας: «Νυνί δε μένει πίστης, ελπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα μείζων δε τούτων η αγάπη»[31]
[1] Oxford illustrated American Dictionary 1998-2000)
[2] Α΄Ιω.4,8
[3] Deus cantus Est, Roman Catholic encyclical by Pope Benedict ivy
[4] Γ.Δ. Μαρτζέλου. Η ενανθρώπηση του Λόγου κατά τον Άγιο Ιωάννη το Δαμασκηνό και η σημασία της για τη θεολογία στο: users.auth.gr/martzello/intex.files/docs/ 74.doc.Ανάγνωση 5-12-2013)
[5]Ν. Ματσούκα Παραδόσεις Δογματικής, σημειώσεις του γράφοντος Θεσσαλονίκη 1975, ιδίου Κόσμος άνθρωπος ,κοινωνία κατά Μαξ. Ομολογητή Αθήνα 1980,σ.47, όπου γίνεται λόγος για την ενότητα Θεού και κόσμου και για την ένωση του ανθρώπου με το Θεό.
[6]Γαλ.4.4- Α΄Ιω.4,δ.
[7]Ιωάν. γ ΄ 13 – 17
[8] Ρωμ.8,32
[9] Π.Ν. Τρεμπέλα Δογματική τ.Β΄ Αθήναι 1979,σελ.22
[10] Ιω.ιε,13
[11] Φιλ.2,5
[12] Μαξ. Ομολ. Κεφ. Διάφορα Θεολογικά τε και Οικονομικά,P.G.90,1196 και Ανδρ. Θεοδώρου «Cur Deus Homo?»ΕΕΘΣ τ.ιθ΄Αθηναι 1972,σ.314)
[13] Ιω. Δαμασκηνού Ε.Π.Ε. σελ.440 Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας «βλέπει τον τρόπον ενώσεως Θεού και ανθρώπου εις την κατ΄ εξοχήν ενέργειαν του Θεού την αγάπην. Η αγάπη είναι αφ΄ ετέρου ενέργεια άμα και πάθος της ανθρωπίνης υπάρξεως» Κ. Παπαπέτρου Η ουσία της Θεολογίας» Αθήναι χ.χ.σ.125.
[14] Κάλλιστος Γουέρ, Ο Θεός άνθρωπος στο:myriobiblos On line Library of the Church of Greece)
[15] Χρυσοστόμου Ἅπαντα τόμ. Ε΄ 265).
[16] Ε.Π. 63, 765).
[17] Στο ιδιο.
[18] Ο διεθνής όρος Παιδαγωγική, αναφέρεται και αφορά στην επιστήμη της αγωγής των παιδιών και των εφήβων και την πρέπουσα ανατροφή και μόρφωση αυτών. Είναι η επιστήμη και η τέχνη της εκπαίδευσης, ειδικότερα εκπαιδευτική θεωρία. Η Παιδαγωγική πραγματεύεται ειδικότερα τις αρχές και τις μεθόδους της ορθής αγωγής των παιδιών και των εφήβων. Η Παιδαγωγική είναι κατ εξοχήν ανθρωπολογική, πνευματική και εφαρμοσμένη κοινωνική Επιστήμη, η οποία προέκυψε από τη Φιλοσοφία και έχει ως έργο την έρευνα όλων των προβλημάτων που έχουν σχέση με την αγωγή του παιδιού και του εφήβου. Η Παιδαγωγική επιστήμη ενδιαφέρεται για την ολόπλευρη εξέλιξη του παιδιού από άποψη σωματική, διανοητική, κοινωνική και ηθική, καθώς και την καλλιέργειά του. Η σύγχρονη Παιδαγωγική έχει επηρεαστεί έντονα από τη γνωστική θεωρία του Piaget, 1926, τις κοινωνικο-αλληλοσυσχετιστικές θεωρίες του Bruner, 1960 και τις κοινωνικές και πολιτιστικές θεωρίες του Vygotsky, 1962. Αυτοί οι θεωρητικοί έχουν θέσει τα θεμέλια για τη σύγχρονη Παιδαγωγική. Δια μέσου των αιώνων η Παιδαγωγική αγάπη εκφράστηκε με λόγια και με πράξεις σε όλα τα έργα διακεκριμένων παιδαγωγών. Οι ιδέες και οι απόψεις της πλειονότητας των παιδαγωγών και των παιδαγωγικών συστημάτων όλων των εποχών δεν είναι τίποτε, άλλο παρά έκφραση αγάπης παιδαγωγικής προς τους νέους κάθε εποχής. Οι προσπάθειες τους συνέτειναν στο να συλλάβουν νοητικά και εφαρμόσουν πρακτικά ο,τι είναι απαραίτητο για να καταστήσουν τους μαθητές τους ολοκληρωμένες και ευτυχισμένες προσωπικότητες. O Πλούταρχος για παράδειγμα σημειώνει ότι ο παιδαγωγός πρέπει να αισθάνεται για τον παιδαγωγούμενο πνευματική αγάπη, ευγενή και ιδανικό έρωτα. Ο Pestalozzi που χαρακτηρίστηκε ως ο χριστιανός παιδαγωγός της αγάπης λέγει ότι η σχέση μεταξύ δασκάλου και παιδιού οφείλει να βασίζεται στην αγάπη και να κατευθύνεται από την αγάπη. Γι΄ αυτό το θεμέλιο στο όλο παιδαγωγικό έργο του Pestalozzi είναι η αγάπη του παιδαγωγού προς το παιδί. «Τέτοιο είναι το θεμέλιο που πάνω του οικοδομούσα», λέει ο Pestalozzi· «έπρεπε τα παιδιά μου να γνωρίζουν από την αρχή της ημέρας μέχρι το τέλος της βραδιάς και σε κάθε στιγμή πάνω στο μέτωπο και στα χείλη μου, πως η καρδιά μου ήταν σ’ αυτά δοσμένη, πως η ευτυχία τους ήταν και δικιά μου ευτυχία και οι χαρές τους χαρές μου». Ιωάννη Β. Κογκούλη, Εισαγωγή στην παιδαγωγική. Θεσσαλονίκη 2003 σελ.80 Ηλία Γ. Μετοχιανάκη, Εισαγωγή στην Παιδαγωγική, Ηράκλειο 2008 Αντώνιου Κ. Δανασσή-Αφεντάκη, Εισαγωγή στην Παιδαγωγική, τόμοι 3, Αθήνα 1997 Γεώργιου Σ. Κρουσταλάκη, Διαπαιδαγώγηση, Αθήνα 2001 Albert Reble, Ιστορία της Παιδαγωγικής, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2008 Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια-Λεξικό, εκδ. «Ελληνικά Γράμματα» "pedagogy noun – definition in British English Dictionary & Thesaurus – Cambridge Dictionary Online". Dictionary.cambridge.org. 2012-10-10. Retrieved 2012-10-29. Jump up ^ Lombardi, S.M. . (2011). Internet Activities for a Preschool Technology Education Program Guided by Caregivers. Doctoral dissertation, North Carolina State University. p. 140.
[19] Ἰω. ιγ´ 34-35
[20] Ματθ. ιστ:16.
[21] Ματθ.ιγ,10-11 και 51
[22] Ματθ.ιστ,8-12
[23] Μκ,6,30.Λκ,10,17.
[24] Μτ,16,22.
[25] Ιω,21,15
[26] Μτ,8,20
[27] Ιω,13,14
[28] Ης,53,5
[29] Ιω.1,29
[30] Μτ,ε,44
[31] Α΄ Κορ. ιγ
Αγαπητές και Αγαπητοί Συνάδελφοι.
Με την ευκαιρία των εορτών των Χριστουγέννων και του Νέου Έτους, εύχομαι από καρδίας, Καλά Χριστούγεννα, ευτυχισμένο και δημιουργικό το Νέο Έτος 2014, γεμάτο υγεία, ειρήνη, χαρά, ελπίδα, και πάνω απ΄ όλα αγάπη προς όλους στις δύσκολες αυτές μέρες που περνάμε όλοι μας.
Θεολογικά με την Ενανθρώπηση και τη γέννησή Του ο Θεάνθρωπος πέρα από το ότι πραγματοποιεί το σκοπό της δημιουργίας του κόσμου και του ανθρώπου φανερώνει την αγάπη Tου για τον άνθρωπο και την κτίση ολόκληρη. «ούτως ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν...» (Ιω.γ΄16).
Η άσκηση δε του παιδαγωγικού και διδακτικού έργου στο σχολείο μας και ειδικότερα, η χρηστή διαχείριση των εφήβων μαθητών μας συναρτάται με την παιδαγωγική αγάπη, την καλοσύνη και την αμοιβαία εκτίμηση και εμπιστοσύνη που επιβάλλεται να είναι διάχυτη στη διαδικασία της διδασκαλίας του Μαθήματός μας και στη σχολική ζωή εν γένει... «Ουδέν γαρ ίδιον προς διδασκαλίαν επαγωγόν, ως το φιλείν και φιλείσθαι» (Ιω. Χρυσόστομος)
Συνοδευτικά σας επισυνάπτω κείμενο με θέμα «Η Παιδαγωγική της αγάπης του Θεού». Αξιοποιείστε το περιεχόμενο του κατά τη δική σας θέληση και κρίση.
Ο Σχολικός Σύμβουλος ΚΛ. ΠΕ01
ΙΩΑΝΝΗΣ Β. ΤΣΑΓΚΑΣ
Η «ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ» ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
1. Η έννοια της αγάπης
Η έννοια της αγάπης είναι συνδεδεμένη μ΄ ένα συναίσθημα έντονης στοργής, φιλίας,
συμπάθειας και προσωπικής αφοσίωσης.[1]Στο χώρο της φιλοσοφίας η αγάπη είναι μια...
αρετή που εκπροσωπεί τη συμπόνια, τη στοργή και την ευγένεια των ανθρώπων. Η αγάπη στη χριστιανική σκέψη κατέχει τα πρωτεία μεταξύ των τριών κυριότερων αρετών της πίστης και της ελπίδας, τόσο στο θεολογικό, όσο και στο κοινωνικό- ιστορικό πλαίσιο. Έτσι η έννοια της αγάπης βρίσκεται στο κέντρο της θεολογίας, καθώς διακηρύττει ότι «Ο Θεός αγάπη εστί»[2], ενώ στο κοινωνικό-εκκλησιαστικό επίπεδο η αγάπη προς τους συνανθρώπους άρχισε να υλοποιείται με τα κοινά δείπνα των χριστιανών τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού, τις γνωστές «Αγάπες». Οι Αγάπες, ήταν κοινά συσσίτια στο ξεκίνημα του χριστιανισμού, στα οποία παρακάθονταν σε κοινή τράπεζα πλούσιοι και φτωχοί και γευμάτιζαν άδοντες και ψάλλοντες.[3] Τα είδη της αγάπης είναι: α. ρομαντική (έρωτας) β. πλατωνική-φιλία γ. οικογενειακή (μητρική-πατρική-αδελφική-αγνή-άδολη) που δηλώνει τους συγγενικούς δεσμούς και θρησκευτική-χριστιανική που αναλύουμε σ΄ αυτό το άρθρο.
Ο χριστιανισμός είναι η θρησκεία της αγάπης, της ελευθερίας και του διαλόγου. Η αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο και τον κόσμο είναι διαλεκτική, είναι μια κίνηση από τον ουρανό προς τη γη και από το εγώ προς το συ, επέμβαση θεια και θεια παιδαγωγία-προστασία, γι αυτό και κάνουμε λόγο για την «παιδαγωγική» του Θεού. Aς δούμε πως η θεολογική σκέψη ερμηνεύει ή εκλαμβάνει την αγάπη του Θεού; Είναι η αγάπη του Θεού μια συναισθηματική εκδήλωση ή ένα προσωπικό, υπαρκτικό, αυτόνομο και αυτόβουλο βίωμα των θειων προσώπων της Θεότητας;
2. Η αγάπη και η Τριαδικότητα του Θεού.
Ο Τριαδικός Θεός της Παναγίας Τριάδος περιγράφεται ως «Τρισυπόστατη Μονάδα» που στην κτίση και στην ιστορία φανερώνεται με τις ενέργειες Του. Η Αγία Τριάδα αποτελεί για τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας την αρχετυπική κοινότητα μεταξύ των προσώπων, στην οποία η αγάπη δεν είναι απλά στοιχείο, αλλά το ίδιο το αίτιο της ύπαρξης Της. Και τα τρία πρόσωπα της θεότητας συμμετέχουν στην ενανθρώπηση, την κίνηση αγάπης εκ των άνω, αλλά με ιδιάζοντα τρόπο το καθένα: ο Υιός ως ενανθρωπήσας λόγω της υιικής ιδιότητας, ο Πατήρ ως ευδοκών και το Πνεύμα το Άγιο ως συνεργούν στη πραγμάτωση της ασπόρου συλλήψεως.[4] Οι χριστιανοί αποδέχονται το Θεό ως «αγάπη», σύμφωνα με τη ρήση της Βίβλου. Στο χωρίο αυτό ταυτίζεται η αγάπη του Θεού με την ουσία Του, και όχι με κάποιο συναίσθημα, γιατί ο Θεός δεν είναι κτίσμα για να έχει συναισθήματα. Η Αγία Τριάδα είναι κοινωνία ομοουσίων προσώπων και όχι μονάδα. Είναι δε ο Θεός αγάπη επειδή κάθε πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, αγαπά προαιωνίως και ανάρχως τα άλλα δυο πρόσωπα, ενώ αγαπάται προαιωνίως από αυτά. Η αγάπη δε του Θεού προς τον κόσμο είναι απόρροια της ιδιότητας της αγάπης Του, εκείνης της αγάπης με την οποία αγαπώνται προαιωνίως τα πρόσωπα της θεότητας και γι αυτό προνοεί και δεν τον αφήνει στην τύχη ούτε τον κόσμο, ούτε τον άνθρωπο. Ο Τριαδικός Θεός δημιουργεί τον κόσμο και τον άνθρωπο από την «έκρηξη» της αγάπης του [5] και «ὅτε δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ» [6]()«Οὓτω γάρ ἠγάπησεν ὁ Θεός τόν κόσμον, ὥστε τόν υἱόν αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἒδωκεν, ἳνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν μή ἀπόληται, ἀλλ’ ἒχῃ ζωήν αἰώνιον»[7]. Ο Απόστολος Παύλος θα τονίσει. Ο Πατήρ «ὅς γε τοῦ ἰδίου υἱοῦ οὐκ ἐφείσατο, ἀλλ' ὑπὲρ ἡμῶν πάντων παρέδωκεν αὐτόν»[8]() Στην ενανθρώπιση ο Πατήρ «ηυδόκησεν» για την αποστολή του Υιού Του στον κόσμο, ο δε Υιός κατήλθε και ενηνθρώπησε και το Άγιον Πνεύμα», αφού εξαγίασε την Παρθένον έδωσε σε αυτήν και δύναμη «γεννητικήν» και ενώ μόνον ο Υιός έγινε άνθρωπος, ολόκληρη η φύση της θεότητας «εν μια των τριών υποστάσεων ηνώθη μετά της ανθρωπίνης φύσεως»[9]Η ενανθρώπιση του Λόγου του Θεού αποδεικνύει περίτρανα την τέλεια και άπειρη αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο. Ο ενανθρωπήσας Υιός του Θεού ενσάρκωσε με πληρότητα τη θεϊκή αγάπη με αποκορύφωση τη θυσία του πάνω στο σταυρό χάριν των ανθρώπων: «Μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ».[10] Η τέλεια και άμετρη αγάπη του Θεού οδήγησε τον Λόγον στην «κένωση» και στη σάρκωση «γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ»[11]. Η σχέση αυτή της αγάπης του Θεού προς τον κόσμο και τον άνθρωπο έχει χαρακτηριστικά παιδαγωγίας. Αποβλέπει στο να οδηγήσει το «φέρεσθαι κακώς» της κτιστής φύσης στη στάση και στη συμπεριφορά εκείνη που θα συμπυκνώνει ένα συστηματικό τρόπο πληρότητας αρετών, ευδαίμονος μακαριότητας, φιλελεύθερης αρχετύπων σε κλίμακα καθαρά ανθρωπολογική και παιδαγωγική. « Ο φιλάνθρωπος Θεός δια τούτο γέγονεν άνθρωπος ίνα την φύσιν των ανθρώπων προς εαυτόν συναγάγη και στάση του φέρεσθαι κακώς, προς εαυτήν, μάλλον δε καθ΄ εαυτής στασιαζουσαν τε και μεμιρισμένην’ και μηδεμίαν εχουσαν στάσιν,δια την περί έκαστον της γνώμης αστάθμητον κίνησιν»[12]. H τέλεια αγάπη του Τριαδικού Θεού φανερώνεται στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού «Τα γαρ αμφότερα(ορατό και αόρατο) εν τη συγκράσει του Θεού μεν ενανθρωπήσαντος, ανθρώπου δε θεοθέντος»[13]Η ενανθρώπιση του Λόγου είναι η κορυφαία έκφραση της αγάπης του Θεού και το επιστέγασμα της «Παιδαγωγικής» της αγάπης Του. Αυτή η θυσιαστική αγάπη του Υιού και Λόγου του Θεού εξελίσσεται στο «ιστορικό γίγνεσθαι», στο πρόσωπο του Χριστού και στη ζωή του. Η πρόσληψη της ανθρωπότητας από τον Υιό και Λόγο του Θεού πρέπει να κατανοηθεί όχι τόσο σαν μια απάντηση στη εκτροπή του ανθρώπου αλλά κυρίως και προπαντός σαν μια πράξη αγάπης, σαν μια έκφραση της ίδιας της φύσης του Θεού.[14]
Ο Ιησούς με την όλη βιωτή του και την ύπαρξη του είναι συγκεκριμένη αποκάλυψη της θεϊκής αγάπης, είναι πλέον ο άνθρωπος που πραγματοποιεί τον υιικό διάλογο με το Θεό Πατέρα και επαγγέλλεται τη μαρτυρία αυτού του παιδαγωγικού διαλόγου ενώπιον των ανθρώπων. Ο Ιησούς είναι ο Θεός που εισήλθε στη ανθρώπινη ιστορία να ζήσει ως τέλειος άνθρωπος την αγάπη του στην οποία καλεί με θέρμη και καρτερία όλους μας. Στο πρόσωπο του Χριστού ο άνθρωπος στρέφεται και αγαπά το Θεό και ο Θεός αγαπά τον άνθρωπο. Η αγάπη Του ανασταίνει «την πριν πεσούσαν εικόνα» του ανθρώπου και ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Ο αγαπών Ιησούς δεν επιβάλλεται. Προσκαλεί. Αυτοί που έρχονται σ’ Αυτόν, το κάνουν ανταποκρινόμενοι στην αγάπη Του. Ο Θεός δείχνει καλοσύνη και αγάπη σε όλους. Ο Ιησούς έκανε το καλό σε όλους χωρίς διακρίσεις. Ο Ιησούς δεν επέβλεπε σ’ αυτά που είχαν οι άλλοι, αλλά ζούσε μια ταπεινή ζωή χωρίς παράπονα. Η αγάπη του Ιησού, είναι παιδαγωγική. Γιὰ νὰ εἶναι κανεὶς καλός παιδαγωγὸς καὶ ἀληθινὸς δάσκαλος ὡς γονέας ἢ ἐκπαιδευτικὸς πρέπει νὰ ἔχει καὶ νὰ δείχνει γνήσια ἀγάπη, στοργὴ καὶ εὔνοια πρὸς τὰ παιδιά του καὶ τοὺς μαθητές του. Ὁ πλέον ενδεδειγμένος παιδαγωγικός τρόπος ἀγωγῆς εἶναι ἡ ἀγάπη. «Οὐδέν γάρ πρὀς διδασκαλίαν ἐπαγωγόν ὡς τό φιλεὶν καί φιλεῖσθαι.»[15] Η ἀγάπη τοῦ παιδαγωγοῦ είναι περισσότερο ἀναγκαία ἀπὸ τὴν ἀγάπη τῶν γονέων. «Εἰ δὲ ἔνθα φύσις ἀγάπης χρεία πολλῶ μᾶλλον ἔνθα χάρις.» [16] Στὴ πνευματικὴ σχέση χρειάζεται μεγαλύτερη ἀγάπη ἀπ’ ὅτι στὴ φυσικὴ σχέση. «Οὐδὲν γὰρ δείκνυσι τὸν τὴν ἀρχὴν ἔχοντα ὡς φιλοστοργία ἡ περὶ τοὺς ἀρχομένους.»[17]
3. Ο Χριστός παιδαγωγός της αγάπης.
Προκειμένου να αποκτήσουμε μια ιδέα για την «παιδαγωγική»[18] της αγάπης του Θεού, αρκεί να δούμε την παρουσία του Υιού του Θεού στην ιστορία. Ο Ιησούς ως ιστορικό πρόσωπο παρουσιάζεται με τα χαρακτηριστικά ενός ραβίνου –δασκάλου που παιδαγωγεί τους μαθητές σαν υιούς και μέσα από τους λόγους του και από το προσωπό Του. Ο Θεός αποκαλύπτει με το σχέδιο της θειας οικονομίας του την παιδαγωγική στρατηγική της θειας αγάπης Του. Ο Χριστός γίνεται παιδαγωγός του κόσμου και αναμορφωτής της οικουμένης με την αγάπη. Η αγάπη είναι το κέντρο και ο άξονας της διδασκαλίας του. Διδάσκει πως η αγάπη προς τον Θεό πρώτα και τον άνθρωπο είναι πρώτιστο καθήκον όλων. Παραγγέλλει σε όλους να αγαπούμε αλλήλους. Την αγάπη εφαρμόζει έμπρακτα στη ζωή του, στη δράση του, στη σταύρωση του, στη ανάσταση και την εδραίωση της εκκλησιαστικής κοινότητας του. Η διδασκαλία Του είναι το τελειότερο παιδαγωγικό σύστημα-το μέγιστο δείγμα της παιδαγωγικής αγάπης-και η χάρις και η αγάπη του Θεού είναι τελικά αυτή που φωτίζει κάθε παιδαγωγουμενο άνθρωπο και τον οδηγεί στην τελειότητα. Ανορθώνει εκείνους που έπεσαν, επαναφέρει στην Εκκλησία όσους πλανήθηκαν και ανανεώνει εκείνους τους οποίους «αμαύρωσε» το κακό και η αμαρτία. «Κύριος σοφοί τυφλούς, Κύριος ανορθοί κατεραγμένους, Κύριος αγαπά δικαίους..»
Η χριστιανική αγάπη έχει κάθετη διάσταση δηλ. αγάπη του ανθρώπου προς το Θεό και οριζόντια διάσταση αγάπη των ανθρώπων μεταξύ τους. Ο Χριστός παιδαγωγεί και διδάσκει με σαφήνεια, καθαρότητα απλότητα: «΄Εντολὴν καινὴν δίδωμι ὑμῖν ἵνα ἀγαπᾱτε ἀλλήλους, καθὼς ἠγάπησα ὑμᾱς ἵνα καὶ ὑμεῖς ἀγαπᾶτε ἀλλήλους. ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἔν ἀλλήλοις»[19] H αγάπη στο συνάνθρωπο τον πλησίον, τον ξένο αποτελεί έμπρακτη απόδειξη της αγάπης προς το Θεό. O Ιησούς στα Ευαγγέλια μας δίνει την εικόνα του παιδαγωγού της πίστης των μαθητών του που τους οδηγεί προοδευτικά στο σημείο που θα αναγνωρισθεί ως ο Μεσσίας που σημαίνει χρισμένος και που στα ελληνικά ταυτίζεται με τον όρο Χριστός.
Η διδασκαλία του σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Ματθαίο χωρίζεται σε δυο μέρη. Από τη στιγμή που ο Πέτρος ομολόγησε ότι «Συ εί ο Χριστός, ο Υιός τού Θεού τού ζώντος»[20] τροποποιεί τη συμπεριφορά του. Πρώτα επιζητεί να οδηγήσει τους μαθητές του να ταυτίσουν με το πρόσωπο του με τη βασιλεία του Θεού που ειχε αναγγείλει γι΄ αυτό: Διδάσκει ως εξουσίαν έχων, προκαλεί ερώτημα για το πρόσωπο του, ενώ προσφέρει τη διδασκαλία ανάλογα με την αποδοχή των ακροατών του.Mε την παραβολική διδασκαλία του προκαλεί επεξηγηματικές ερωτήσεις προκειμένου να τον «καταλάβουν» να εννοήσουν με ποιον τύπο δασκάλου έχουν να κάνουν[21]. Έρχεται αρωγός στους μαθητές του αντιληφθούν τη δύναμή του και τη δική τους αδυναμία, ενώ με το θαύμα των «πεντακισχιλίων» στη έρημο τους παρέχει ένα μάθημα που έπρεπε να κατανοήσουν. [22] Τους προσλαμβάνει ως συνεργάτες στο εργο του και την αποστολή του και αφού τους δίνει συγκεκριμένα προστάγματα και τους προτρέπει να εκθέσουν τα της διαχειρίσεως του έργου[23] Στη συνέχεια όταν αναγνωρίστηκε ως ο Χριστός αποκαλύπτει το πιο δύσκολο στη αποδοχή του το μυστήριο, το του Σταυρού. Η παιδεία του γίνεται όλο και πιο απαιτητική, διορθώνει τον Πέτρο, ο οποίος τόλμησε να τον σωφρονίσει[24],ενώ εξάγει συμπεράσματα για τη ομάδα των μαθητών του και όλη του η συμπεριφορά είναι μια παιδεία που προσπαθεί να εγχαράξει μαθήματα διαχρονικά. Η τριπλή ερώτηση που υποβάλει στον Πέτρο: «Φιλείς με;» έχει προεκτάσεις αγάπης και θέλει να θεραπεύσει στη καρδιά του την πληγή τις τριπλής αρνήσεως.[25]
Ο Ιησούς δεν ήταν απλά ένας δάσκαλος της αγάπης, ούτε αρκέστηκε να διδάξει απλώς αυτό που έπρεπε να κάνουν οι μαθητές του κι εμείς..Ως υπερ-Παιδαγωγός και υπερ-Καθηγητής των Καθηγητών έδωσε το πρότυπο: α. για τη φτώχεια, αφού δεν είχε που την «κεφαλήν κλίνη»[26]. β. για την αφοσίωση και πίστη στο ανακαινιστικό-παιδαγωγικό του έργο. γ. για την αδελφική αγάπη, πλένοντας ο ίδιος ο Διδάσκαλος τα πόδια των μαθητών του[27].
Ως άριστος και τέλειος Παιδαγωγός ο Χριστός προχωρεί ακόμη μακρύτερα και ταυτίζεται με τους διαπαιδαγωγούμενους, τα υποκείμενα της αγωγής παίρνοντας πάνω του τη «διόρθωση» ,το βάρος που δεν μπορούν να σηκώσουν[28] και αίρει «την αμαρτίαν του κόσμου»[29].Ο Ιησούς ολοκληρώνει το έργο της διαπαιδαγώγησης μας στην αρετή της αγάπης, της αγάπης της σταυρωμένης και χριστιανικής με τη θυσία Του. Ο Χριστός πράγματι παρέχει εαυτόν πρότυπο θυσιαστικής αγάπης, αγάπης προς πάντας ακόμη και προς την κτίση και τους εχθρούς. Το αποκορύφωμα της σταυρωμένης χριστιανικής αγάπης είναι αυτή που πρέπει να εκδηλώνεται και προς τους εχθρούς μας. Την επ-αναστατική αυτή ιδέα μόνο ο φιλάνθρωπος Θεάνθρωπος θα μπορούσε να θέσει σε πραγμάτωση –υλοποίηση. «Εγώ δε λέγω υμίν, αγαπάτε τους εχθρούς υμών»[30] Στις μέρες μας έχουμε ανάγκη από μια τέτοια μορφή αγάπης σ΄όλα τα επίπεδα και τις εκδηλώσεις της ζωής μας: «Νυνί δε μένει πίστης, ελπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα μείζων δε τούτων η αγάπη»[31]
[1] Oxford illustrated American Dictionary 1998-2000)
[2] Α΄Ιω.4,8
[3] Deus cantus Est, Roman Catholic encyclical by Pope Benedict ivy
[4] Γ.Δ. Μαρτζέλου. Η ενανθρώπηση του Λόγου κατά τον Άγιο Ιωάννη το Δαμασκηνό και η σημασία της για τη θεολογία στο: users.auth.gr/martzello/intex.files/docs/ 74.doc.Ανάγνωση 5-12-2013)
[5]Ν. Ματσούκα Παραδόσεις Δογματικής, σημειώσεις του γράφοντος Θεσσαλονίκη 1975, ιδίου Κόσμος άνθρωπος ,κοινωνία κατά Μαξ. Ομολογητή Αθήνα 1980,σ.47, όπου γίνεται λόγος για την ενότητα Θεού και κόσμου και για την ένωση του ανθρώπου με το Θεό.
[6]Γαλ.4.4- Α΄Ιω.4,δ.
[7]Ιωάν. γ ΄ 13 – 17
[8] Ρωμ.8,32
[9] Π.Ν. Τρεμπέλα Δογματική τ.Β΄ Αθήναι 1979,σελ.22
[10] Ιω.ιε,13
[11] Φιλ.2,5
[12] Μαξ. Ομολ. Κεφ. Διάφορα Θεολογικά τε και Οικονομικά,P.G.90,1196 και Ανδρ. Θεοδώρου «Cur Deus Homo?»ΕΕΘΣ τ.ιθ΄Αθηναι 1972,σ.314)
[13] Ιω. Δαμασκηνού Ε.Π.Ε. σελ.440 Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας «βλέπει τον τρόπον ενώσεως Θεού και ανθρώπου εις την κατ΄ εξοχήν ενέργειαν του Θεού την αγάπην. Η αγάπη είναι αφ΄ ετέρου ενέργεια άμα και πάθος της ανθρωπίνης υπάρξεως» Κ. Παπαπέτρου Η ουσία της Θεολογίας» Αθήναι χ.χ.σ.125.
[14] Κάλλιστος Γουέρ, Ο Θεός άνθρωπος στο:myriobiblos On line Library of the Church of Greece)
[15] Χρυσοστόμου Ἅπαντα τόμ. Ε΄ 265).
[16] Ε.Π. 63, 765).
[17] Στο ιδιο.
[18] Ο διεθνής όρος Παιδαγωγική, αναφέρεται και αφορά στην επιστήμη της αγωγής των παιδιών και των εφήβων και την πρέπουσα ανατροφή και μόρφωση αυτών. Είναι η επιστήμη και η τέχνη της εκπαίδευσης, ειδικότερα εκπαιδευτική θεωρία. Η Παιδαγωγική πραγματεύεται ειδικότερα τις αρχές και τις μεθόδους της ορθής αγωγής των παιδιών και των εφήβων. Η Παιδαγωγική είναι κατ εξοχήν ανθρωπολογική, πνευματική και εφαρμοσμένη κοινωνική Επιστήμη, η οποία προέκυψε από τη Φιλοσοφία και έχει ως έργο την έρευνα όλων των προβλημάτων που έχουν σχέση με την αγωγή του παιδιού και του εφήβου. Η Παιδαγωγική επιστήμη ενδιαφέρεται για την ολόπλευρη εξέλιξη του παιδιού από άποψη σωματική, διανοητική, κοινωνική και ηθική, καθώς και την καλλιέργειά του. Η σύγχρονη Παιδαγωγική έχει επηρεαστεί έντονα από τη γνωστική θεωρία του Piaget, 1926, τις κοινωνικο-αλληλοσυσχετιστικές θεωρίες του Bruner, 1960 και τις κοινωνικές και πολιτιστικές θεωρίες του Vygotsky, 1962. Αυτοί οι θεωρητικοί έχουν θέσει τα θεμέλια για τη σύγχρονη Παιδαγωγική. Δια μέσου των αιώνων η Παιδαγωγική αγάπη εκφράστηκε με λόγια και με πράξεις σε όλα τα έργα διακεκριμένων παιδαγωγών. Οι ιδέες και οι απόψεις της πλειονότητας των παιδαγωγών και των παιδαγωγικών συστημάτων όλων των εποχών δεν είναι τίποτε, άλλο παρά έκφραση αγάπης παιδαγωγικής προς τους νέους κάθε εποχής. Οι προσπάθειες τους συνέτειναν στο να συλλάβουν νοητικά και εφαρμόσουν πρακτικά ο,τι είναι απαραίτητο για να καταστήσουν τους μαθητές τους ολοκληρωμένες και ευτυχισμένες προσωπικότητες. O Πλούταρχος για παράδειγμα σημειώνει ότι ο παιδαγωγός πρέπει να αισθάνεται για τον παιδαγωγούμενο πνευματική αγάπη, ευγενή και ιδανικό έρωτα. Ο Pestalozzi που χαρακτηρίστηκε ως ο χριστιανός παιδαγωγός της αγάπης λέγει ότι η σχέση μεταξύ δασκάλου και παιδιού οφείλει να βασίζεται στην αγάπη και να κατευθύνεται από την αγάπη. Γι΄ αυτό το θεμέλιο στο όλο παιδαγωγικό έργο του Pestalozzi είναι η αγάπη του παιδαγωγού προς το παιδί. «Τέτοιο είναι το θεμέλιο που πάνω του οικοδομούσα», λέει ο Pestalozzi· «έπρεπε τα παιδιά μου να γνωρίζουν από την αρχή της ημέρας μέχρι το τέλος της βραδιάς και σε κάθε στιγμή πάνω στο μέτωπο και στα χείλη μου, πως η καρδιά μου ήταν σ’ αυτά δοσμένη, πως η ευτυχία τους ήταν και δικιά μου ευτυχία και οι χαρές τους χαρές μου». Ιωάννη Β. Κογκούλη, Εισαγωγή στην παιδαγωγική. Θεσσαλονίκη 2003 σελ.80 Ηλία Γ. Μετοχιανάκη, Εισαγωγή στην Παιδαγωγική, Ηράκλειο 2008 Αντώνιου Κ. Δανασσή-Αφεντάκη, Εισαγωγή στην Παιδαγωγική, τόμοι 3, Αθήνα 1997 Γεώργιου Σ. Κρουσταλάκη, Διαπαιδαγώγηση, Αθήνα 2001 Albert Reble, Ιστορία της Παιδαγωγικής, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 2008 Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια-Λεξικό, εκδ. «Ελληνικά Γράμματα» "pedagogy noun – definition in British English Dictionary & Thesaurus – Cambridge Dictionary Online". Dictionary.cambridge.org. 2012-10-10. Retrieved 2012-10-29. Jump up ^ Lombardi, S.M. . (2011). Internet Activities for a Preschool Technology Education Program Guided by Caregivers. Doctoral dissertation, North Carolina State University. p. 140.
[19] Ἰω. ιγ´ 34-35
[20] Ματθ. ιστ:16.
[21] Ματθ.ιγ,10-11 και 51
[22] Ματθ.ιστ,8-12
[23] Μκ,6,30.Λκ,10,17.
[24] Μτ,16,22.
[25] Ιω,21,15
[26] Μτ,8,20
[27] Ιω,13,14
[28] Ης,53,5
[29] Ιω.1,29
[30] Μτ,ε,44
[31] Α΄ Κορ. ιγ
