Σήμερα μαύρος ουρανός...

Σήμερα Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 2014 και σύμφωνα με το νόμο 4186/2013  κλείνουν μια για πάντα οι Επαγγελματικές Σχολές της Δημόσιας Τυπικής Εκπαίδευσης. Κλείνουν 104 ΕΠΑ.Σ σε όλη την Επικράτεια.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Αφιερωμένη στον αείμνηστο καθηγητή της ιστορίας της ΤΕΕ, στην ΣΕΛΕΤΕ, Ε. Ζάχαρη.

Από δύο εργασίες του Νίκου Σεκεριάδη (μηχανολόγου μηχανικού - εκπαιδευτικού) και του Θανάση Πανόπουλου, εκπαιδευτικού του 1^ου ΕΠΑΛ Πύργου.

«Κλείσατε εις τα μοναστήρια τους Γραμματικούς ημών και εις τα σανατώρια τους Ποιητάς. Η εποχή είναι εποχή του ατμού και του ηλεκτρισμού, εποχή της ατράκτου και της ακάπνου πυρίτιδος. Αφήσατε εις τον ένα την θεωρητικήν επιστήμην και σείρατε τους χιλίους εις την τέχνην, εις τας εφηρμοσμένας θετικάς επιστήμας! Πυρπολήσατε τα θλιβερά σχολεία της σχολαστικής και θεωρητικής ψευτοπαιδείας και ανεγείρατε ανάκτορα Πρακτικής και Τεχνικής

Εκπαιδεύσεως». Κείμενο των αρχών του περασμένου αιώνα.

Η Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση (Τ.Ε.Ε.) συμβαδίζει και εξελίσσεται μαζί με το  ανθρώπινο γένος από την αρχή της ιστορίας του, γιατί έχει άμεση σχέση με την αυτοσυντήρηση και την εξέλιξη του. Από την Λίθινη εποχή η Πρωτόγονη Μαθητεία ήταν ο μόνος τρόπος μετάδοσης γνώσεων και επαγγελματικών δεξιοτήτων από γονείς στα παιδιά. Συνεχίστηκε στην αρχαία Ελλάδα στις «βάρβαρες τέχνες», όπως τις θεωρούσαν και αργότερα για πολλούς αιώνες οι γνώσεις και δεξιότητες μεταβιβάζονται από τη μια γενιά στην άλλη διαμέσου της μαθητείας δίπλα σε δάσκαλους-τεχνίτες και στο τέλος από βιοτέχνες σε μαθητευόμενους στην Βιοτεχνική και Συντεχνιακή μαθητεία.

Η οργανωμένη δημόσια Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση στην Ευρώπη φαίνεται να ...

δημιουργείται κατά το 18^ο αιώνα από το Ναπολέοντα, με την ίδρυση σχολείων Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης (École Polytechnique) παράλληλα με αυτά της Γενικής.

Η δημιουργία των δημόσιων συστημάτων Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης τοποθετείται ιστορικά στα μέσα του 19ου αιώνα και συνδέεται με διεργασίες και μεταβολές στο κοινωνικό και πολιτικό σύστημα (βιομηχανική επανάσταση-καπιταλισμός) αλλά και με το σχηματισμό των εθνικών κρατών.

Η Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση περιλαμβάνει τη θεωρητική και πρακτική τεχνολογική γνώση και τις δεξιότητες που επιτρέπουν στο άτομο που λαμβάνει τέτοια εκπαίδευση να ασχοληθεί επαγγελματικά στον οικιακό, επαγγελματικό, κτηριακό, βιομηχανικό τομέα και στο τομέα των μεταφορών.

Η Τεχνική Εκπαίδευση είναι  ο σπουδαιότερος κλάδος της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, και αφορά τα επαγγέλματα του δευτερογενούς τομέα παραγωγής.

Ο καταλυτικός ρόλος της Τ.Ε.Ε. στην ανάπτυξη μιας χώρας και στην οικονομική και επαγγελματική βελτίωση των ατόμων θεωρείται δεδομένος, εφόσον οι σύγχρονες κοινωνικές δομές προσδιορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τη ραγδαία ανάπτυξη και εξέλιξη της τεχνολογίας σε όλους τους τομείς. Η μέριμνα συντονισμού της Τ.Ε.Ε. με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, προκειμένου η πρώτη να μην καταντά έντονα ετεροχρονισμένη και εντέλει αποκομμένη από τις σύγχρονες εξελίξεις, αποτελεί αναπόσπαστη αναγκαιότητα στην κατεύθυνση του συνεχούς εκσυγχρονισμού της, χωρίς βέβαια αυτό να ερμηνευτεί ως πρόταση τυφλής υπηρέτησης της αγοράς εργασίας και της κατάρτισης αναλώσιμων εργατών.

Η Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση στη χώρα μας έχει μια ιστορική διαδρομή που έχει ενδιαφέρον να γνωρίσουμε τις σημαντικότερες στιγμές της κατ’ έτος:

1828:  με την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, ο διορατικός Καποδίστριας αντιλήφθηκε την ανάγκη τεχνικών επαγγελμάτων για την ανοικοδόμησή του. Έτσι το 1828 με το πρώτο Τεχνικό Σχολείο στην Αίγινα, ειδικότητας δομικών, άρχισε η πρώτη οργανωμένη και συστηματική προσπάθεια μετάδοσης επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων σε ομάδες ατόμων, δηλαδή η Επαγγελματική Εκπαίδευση.

1829:  Ο Καποδίστριας ιδρύει το πρώτο Γεωργικό Σχολείο στην Τύρινθα Αργολίδας (σημερινές Αγροτικές φυλακές Τύρινθας) και τη Μέση Στρατιωτική Τεχνική Σχολή.

1836:  Επί Όθωνος δημιουργείται η Μηχανοθήκη του Τσέντνερ με εποπτικά οικοδομικά μοντέλα, που μετετράπηκε τον ίδιο χρόνο σε Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Μέχρι το 1840 λειτουργούσε σαν κατώτερο τεχνικό σχολείο τις Κυριακές και αργίες, κατόπιν εξελίχθηκε σταδιακά σε μέσης και ανώτερης στάθμης και το 1914 έγινε Ανωτάτη Σχολή με ειδικότητες Αρχιτεκτονική, Μηχανουργών, και Καλών Τεχνών.

1874:  Iδρύεται η Νυκτερινή Σχολή Τεχνιτών στο Πειραιά.

1882:  Ιδρύονται Ναυτικές Σχολές.

1884:  Ιδρύεται η Σχολή Τεχνιτών Κάλφιου-Παπαϊωάνου.

1886:  Ιδρύεται η Τεχνική Σχολή Σαπουνάκη-Δρακάκη.

1894:  Εμφανίζονται ιδιωτικές σχολές όπως ο Προμηθέας και η Βιοτεχνική και Εμπορική Ακαδημία Ρουσόπουλου-Γεράκη. Η αναγνώρισή της σαν Ανώτερη το 1905, από την Ιταλία πρώτα και κατόπιν από την Ελλάδα, προκάλεσε την πολυετή αντίδραση και απεργίες των σπουδαστών των ανώτερων μέχρι τότε σχολών του Πολυτεχνείου και της Φυσικομαθηματικής (παρόμοια ιστορία με τα ΚΕΣ σήμερα).

η Βιοτεχνική και Εμπορική Ακαδημία Ρουσόπουλου-Γεράκη.

1900:  Ιδρύεται η Σχολή Μηχανικών και Ηλεκτρολόγων Προμηθέας.

1901: Ιδρύεται η Γεωργική Σχολή Λαρίσης που μετετράπηκε σε Μέση Αβερώφεια Γεωργική Σχολή το 1920.

1903: Δημιουργείται η Μέση Εμπορική Σχολή Αθηνών και το 1904 η Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης.

1915 έως 1926: Λειτουργεί Διδασκαλείο Τεχνικής Εκπαίδευσης για διδακτικό προσωπικό των Σχολών.

1920: Ιδρύονται Κατώτερες και Μέσες Πρακτικές Γεωργικές Σχολές μέχρι το 1946 τριετούς φοίτησης, όπως η Μέση Δενδροκομική Σχολή Πατρών.

1925:  Ιδρύεται η Δημόσια Ναυτική Σχολή Πειραιώς.

1926:  Ιδρύεται η Σιβιτανίδειος Σχολή Τεχνών και Επαγγελμάτων.

1931: Με το Νόμο 5187 οργανώνονται τα Μέσης Εκπαίδευσης Βιοτεχνικά, Εμπορικά, Γεωργικά και Οικοκυρικά Σχολεία, όπως η Χαροκόπειος Σχολή που έγινε Ανώτερη Σχολή Οικιακής Οικονομίας το 1934 και Ανώτατη το 1951.

1932:  Ιδρύεται η Σχολή Μηχανικών Αρχιμήδης.

1948: Ιδρύονται οι Ανώτερες και Κατώτερες Σχολές Νοσοκόμων του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών.

1950:  Ιδρύονται οι Σχολές Μαθητείας του ΟΑΕΔ και οι Δασικές Σχολές.

1951 οι Δημόσιες Σχολές Εμπορικού Ναυτικού και το 1954 τα Ναυτικά Γυμνάσια.

1959: Με την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση οργανώνεται η Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση σε Κατώτερη, Μέση (τις γνωστές εργοδηγών) και σε Ανώτερη (Υπομηχανικών), ενώ ιδρύεται το Ζάνειο Πειραματικό Τεχνικό Γυμνάσιο και η Σχολή Εκπαιδευτικών Λειτουργών Επαγγελματικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης (ΣΕΛΕΤΕ). Η τελευταία μετονομάζεται σε ΑΣΠΑΙΤΕ (Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης) το 2002, και παραμένει ακόμα η μόνη παιδαγωγική σχολή εκπαιδευτικών για το χώρο της ΤΕΕ.

1970:  Ιδρύονται τα ΚΑΤΕΕ (Κέντρα Ανώτερης Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης), τα σημερινά ΑΤΕΙ.

1977: Αναδιοργανώνεται η ΤΕΕ στη σημερινή της περίπου μορφή, και καταργείται η κατωτέρα βαθμίδα.

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΤΕΕ

Νόμος 3971/1959: Ιδρύονται οι πρώτες Δημόσιες Μέσες Τεχνικές Σχολές Εργοδηγών.

Νόμος 580/1970: Αναπτύσσονται οι Σχολές Εργοδηγών και ιδρύονται οι Κατώτερες Τεχνικές Σχολές τετραετούς φοίτησης. Στις πρώτες φοιτούσαν απόφοιτοι Γυμνασίου-Λυκείου και στις δεύτερες απόφοιτοι στοιχειώδους εκπαίδευσης (δημοτικού).

Βασιλικό Διάταγμα 480/1970: Ιδρύονται οι Σχολές Μαθητείας που χρηματοδοτούνται από κρατικούς πόρους και συνεισφορές των εργοδοτών και προσφέρουν διετή εκπαίδευση, δηλαδή εκπαίδευση στις τάξεις και πρακτική άσκηση στους εργοδότες.

Παράλληλα υπήρχε και η λειτουργία Ιδιωτικών Κατωτέρων, Μέσων και Ανωτέρων Σχολών, ενώ εκτός του Υπουργείου Παιδείας λειτουργούσαν και στη ΔΕΗ, στον ΟΤΕ, στον ΟΣΕ για κάλυψη των ιδίων αναγκών τους. Το σύστημα λειτούργησε πολύ αποδοτικά για 10 περίπου χρόνια. Παρήγαγε  τα πλέον ειδικευμένα, έως σήμερα, μεσαία στελέχη της παραγωγικής μηχανής της χώρας.

Νόμος 576/1977 (Υπουργία Γ. Ράλλη): Καταργούνται οι Σχολές Εργοδηγών και οι Κατώτερες Τεχνικές Σχολές και δημιουργούνται το Τεχνικό Λύκειο (ΤΕΛ), το Επαγγελµατικό Λύκειο και η Μέση Τεχνική Επαγγελµατική Σχολή (η λεγόμενη και νέου τύπου) και το Κέντρο Επαγγελµατικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης (ΚΕΤΕ) στο οποίο και υπάγονται οι τρεις προηγούμενοι τύποι σχολείων. Το κάθε Λύκειο έχει το δικό του διευθυντή που υπάγεται στον διευθυντή του ΚΕΤΕ. Οι ΤΕΣ ήταν διετείς απογευματινές χωρίς διέξοδο σε ανώτερες σχολές, και τα ΤΕΛ τριετή, ισότιμα με τα Γενικά και με διέξοδο στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ). Οι απόφοιτοι των ΤΕΛ εισάγονταν στα ΤΕΙ αρχικά με βαθμολογία και στη συνέχεια με ειδικές εισαγωγικές εξετάσεις και στα ΑΕΙ μέσω των δεσμών. Οι ΤΕΣ είχαν ποσοστό μαθημάτων 20% γενικής παιδείας και 80% ειδικότητας και παρείχαν πτυχίο επιπέδου 2, ενώ τα ΤΕΛ είχαν μαθήματα 52% γενικής παιδείας και 48% ειδικότητας και παρείχαν πτυχίο επιπέδου 3 ή απολυτήριο δέσμης.

Νόμος 1566/1985 (Υπουργία Α. Κακλαμάνη): Νόμος ορόσημο για τη μέση εκπαίδευση αναφερόταν στη δομή και τη λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, πραγματοποιώντας τις  ακόλουθες μεταρρυθμίσεις:

·        Ιδρύονται πειραματικά τα Ενιαία Πολυκλαδικά Λύκεια (ΕΠΛ) που έδιναν απολυτήριο Λυκείου (ή πτυχίο επιπέδου 3 με 4ο έτος ειδίκευσης), αλλά καταργήθηκαν το 1997.

·        Παραμένει το Τεχνικό Επαγγελματικό Λύκειο (ΤΕΛ) το οποίο εκτός από τις γενικές γνώσεις επιχειρεί να εφοδιάσει τους αποφοίτους του με τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις ώστε να ενταχθούν γρήγορα και ομαλά στον επαγγελματικό στίβο.

·        Παραμένουν οι Τεχνικές Επαγγελματικές Σχολές (ΤΕΣ). Είναι πάντα διετούς φοίτησης, δέχονται αποφοίτους γυμνασίου και λειτουργούν πρωί, ή απόγευμα ή βράδυ για την εξυπηρέτηση των εργαζόμενων μαθητών. Στοχεύουν κυρίως στην τεχνογνωσία και λιγότερο στην γενική εκπαίδευση των μαθητών.

·        Οργανώνονται τα Σχολικά Εργαστηριακά Κέντρα (ΣΕΚ) με τη συνένωση των εργαστηρίων των σχολικών μονάδων που εξυπηρετούν. Έτσι, και τα εργαστήρια εξοπλίζονται καλύτερα και ασκούνται περισσότεροι μαθητές ταυτόχρονα.

Νόμος 2640/1998 (Υπουργία Γ. Αρσένη) Ιδρύεται το Τεχνικό Επαγγελματικό Εκπαιδευτήριο (Τ.Ε.Ε), που εντάσσεται στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, έρχεται να ενοποιήσει όλα τα μέχρι τότε τεχνικά σχολεία, ΤΕΛ και ΤΕΣ. Αποτελείται από δύο κύκλους σπουδών: τον Α’ κύκλο όπου οι απόφοιτοι (τεχνίτες) παίρνουν πτυχίο επιπέδου 2 και τον Β’ κύκλο όπου οι απόφοιτοι (εργοδηγοί) λαμβάνουν πτυχίο επιπέδου 3.

Νόμος 3475/2006 (Υπουργία. Μ. Γιαννάκου) τα ΤΕΕ ξεχώρισαν σε Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ), παρόμοια των πρώην ΤΕΣ, που παρέχουν μόνο Επαγγελματικές γνώσεις  και πτυχίο επιπέδου 3 και σε Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ), παρόμοια των πρώην ΤΕΛ. Τα ΕΠΑΛ, πλέον, με ποσοστό μαθημάτων 44% γενικής παιδείας και 56% επαγγελματικής, παρέχουν και απολυτήριο ισότιμο με του Γενικού Λυκείου και πτυχίο επιπέδου 3 και διέξοδο σε ΑΤΕΙ και ΑΕΙ.

Νόμος 4186/2013 (Υπουργία Κ. Αρβανιτόπουλου), η επαγγελματική εκπαίδευση παρέχεται από το ενισχυμένο πλέον Επαγγελματικό Λύκειο (ΕΠΑ.Λ.) (Ημερήσιο και Εσπερινό). Το Επαγγελματικό Λύκειο προσφέρει δύο κύκλους σπουδών, οι οποίοι ανήκουν στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα:

α. το «Δευτεροβάθμιο Κύκλο Σπουδών» και

β. το «Μεταδευτεροβάθμιο κύκλο σπουδών», την «Τάξη Μαθητείας».

Στο «Δευτεροβάθμιο Κύκλο Σπουδών» στα Ημερήσια ΕΠΑ.Λ. λειτουργούν οι Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεις. Στην «Τάξη Μαθητείας» (εκπαίδευση στο χώρο εργασίας) η οποία είναι προαιρετική, εγγράφονται οι κάτοχοι απολυτηρίου και πτυχίου του δευτεροβάθμιουκύκλου σπουδών του ΕΠΑ.Λ.. Η «Τάξη Μαθητείας», που εφαρμόζει το δυϊκό σύστημα εκπαίδευσης (μαθητείας) του Ο.Α.Ε.Δ. έχει διάρκεια ένα (1) έτος και περιλαμβάνει Μαθητεία με εκπαίδευση στο χώρο εργασίας.

Με τον ίδιο νόμο 4186/2013 κλείνουν για πάντα οι ΕΠΑΣ στις 15 Σεπτεμβρίου 2014.

------------------------